In het kader van de UNESCO werelddag voor audiovisueel erfgoed organiseerde AVA_Net op 27 oktober een kennissessie over filmrestauratie. Met bijna 70 deelnemers was het een leerzame en inspirerende middag. Tim de Haan, senior adviseur communicatie en informatie bij Netherlands Commission for UNESCO, hield een openingswoord waarbij hij wees op het belang van het behoud van audiovisueel erfgoed. Elize Weijers van het Flevolands Archief trapte de kennissessie af met een presentatie over de IJselmeerpolderfilms, daarna volgden Valentine Kuypers en Paulo Veiga da Fonseca van Beeld & Geluid met de Westerborkfilm. Annike Kross eindigde de middag met een verhaal over de Mutoscope and Biograph Company collectie van Eye Filmmuseum.
De kennissessie is in zijn geheel hieronder terug te zien. Daarnaast heeft Junior Archivaris Joep Koorndijk van het Flevolands Archief een verslag geschreven over de middag. Ook kun je de presentaties terugkijken onder ‘toevoegingen’ in de kennisbank van AVA_Net.
Heb je vragen over de presentaties? Stel ze via Kia/Pleio op ons eigen kennisplatform voor audiovisueel erfgoed.
Verslag van de middag door Joep Koorndijk
Ik ben Joep Koorndijk, 27 jaar en junior archivaris bij Het Flevolands Archief. Nu roept deze zin waarschijnlijk al genoeg vragen op; een junior archivaris? Bestaan die dan? Jazeker die bestaan! Nu moet ik wel direct toegeven dat mijn achtergrond als historicus niet bepaald vernieuwend is. Het is een begin.
Maar daar gaat het nu niet over, het gaat natuurlijk om de kennissessie van AVA_NET tijdens World Day For Audiovisual Heritage of Werelddag voor audiovisueel Erfgoed. Digitaliseren wordt steeds belangrijker, niet alleen omdat we met zijn allen steeds meer informatie digitaal toegankelijk willen (maken) maar ook omdat oude dragers van informatie kwalitatief gezien steeds slechter worden. Hoe vaak is het al niet voorgekomen dat die leuke videoband van iemands verjaardag niet meer af te spelen is of besluit alleen nog maar bepaalde kleuren of geluiden te laten zien?
Dit probleem komt steeds vaker voor, daarom zijn er tal van organisaties die zich gelukkig inzetten voor het digitaliseren van audiovisueel materiaal dat simpelweg niet verloren mag gaan. Vanuit mijn achtergrond als historicus word ik natuurlijk erg blij als ik hoor dat er mensen en organisaties zijn die zich inzetten voor het bewaren van van alles wat ook maar iets over de geschiedenis kan vertellen.
Een aantal van die organisaties delen tijdens de kennissessie over filmrestauratie hun verhaal. Zo gaf mijn collega, Elize Weijers, namens HFA een presentatie over de digitalisering van de films van de RIJP. Voor wie niet weet wat de RIJP is, net als Rome is ook Flevoland niet in één dag gebouwd. Het letterlijk uit de grond trekken van een compleet nieuwe provincie is door de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders uitvoerig vastgelegd op tal van films. Voor een buitenstaander, zoals ikzelf, blijft het dan ook bijzonder om te zien hoe men aan het werk ging om letterlijk een stuk zee droog te leggen, Nederlandser dan dat wordt het toch niet?
Helaas is met het verstrijken van de tijd de kwaliteit van de films waarop dit is vastgelegd achteruit gehold. Sommige films waren er zelfs zo erg aan toe dat ze fysiek vervormd waren en roken naar die fles witte wijn die iets te lang geopend achter in de koelkast is blijven staan. Reden genoeg om de films die wel leesbaar waren te digitaliseren zodat ze langdurig bewaard kunnen blijven.
Maar dat was niet het enige waar het die dag over ging. Valentine Kuypers en Paulo Veiga da Fonseca van Beeld & Geluid namen ons mee langs een technischer verhaal over de digitalisering van de Westerborkfilm. Ik hoef het belang van deze film niet te vermelden, dat heeft Unesco al gedaan door de film op te nemen in het Memory of the World-register vanwege de zeldzame beelden van deportaties die vanuit Westerbork naar vernietigingskampen plaatsvonden. Er werd aandacht besteed aan de vragen die bij het restaureren van deze film kwamen kijken. Deze liepen uiteen van vragen over welke band of welke takes nu origineel zijn tot vragen als ‘is dit een stofje op de band of is het een papier die uit een trein werd gegooid?
Ten slotte vertelde Annike Kross van Eye Filmmuseum over de restauratie van films uit de collectie van de Mutoscope and Biography Company. Voor iedereen die geïnteresseerd is in de restauratie van ‘zeer oude’ films een ontzettend interessant onderwerp. Die gekke witte strepen aan de zijkanten van oude films? Dankzij Annike weet ik nu waar die vandaan komen. Ook blijkt dat voor restauratie soms bijzonder innovatieve stappen genomen moeten worden, zoals het ontwerpen van een scanner speciaal voor het digitaliseren van oude filmrollen.
Al met al een bijzondere dag. Ik heb als historicus met een bijzondere interesse voor films met enorm veel plezier deelgenomen aan de bijeenkomst. Het zal nog wel even duren voordat ik weer met filmblikken in mijn handen mag staan, maar als dat weer gaat gebeuren zal ik toch kort denken ‘zou deze al gedigitaliseerd zijn’? Of de kennis die ik heb opgedaan mij gaat helpen bij het, waarschijnlijk op amateuristische wijze, digitaliseren van mijn eigen verjaardagen betwijfel ik. Wel ben ik ervan overtuigd dat ik met een andere blik naar gedigitaliseerd materiaal ga kijken nu ik weet wat voor een werk er allemaal achter zit en hoe groot de kans was dat deze film misschien wel nooit meer toonbaar was geweest.
