Welke verhalen vertellen de interviews, geluiden en muziekopnames uit onze archieven ons? Programmamakers, omroepen én archieven zelf verwerken volop origineel audio in hun podcasts.
Via de AVA_Net LinkedIn-groep vroeg ik jullie tips voor podcasts met geluidsopnames uit onze archieven. Met 11 Nederlandse luistertips als resultaat én een aantal Engelstalige als bonus. Laat je inspireren door de creativiteit van anderen…
1. De Hilte 11 (Drents Archief, RTV Drenthe)
‘Ik schrok van de ontberingen die ze meegemaakt hadden. En dat hij het nooit verteld had.’ Het leven van de Drentse boerenfamilie Nijboer uit Gieterveen verandert ingrijpend als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Wie kun je vertrouwen en wie niet? Vier generaties van de familie Nijboer spreken hierover in de podcastserie De Hilte 11 – Oorlog op de Hondsrug.
Het Drents Archief en RTV Drenthe maakten een podcast over het aangrijpende verhaal van de familie. In vijf delen wordt met oude en nieuwe interviews het verhaal van plattelandsgemeente Gieten in de oorlog verteld. De basis voor de serie is een archief vol interviews uit de jaren 80 uit de collectie Drents Historisch Geluidsarchief.
2. Het Luisterarchief (Haags Gemeentearchief, Peter de Ruiter)
De geklimatiseerde kelders van het Haags Gemeentearchief liggen vol geluidsjuweeltjes, bewaard voor de eeuwigheid. Op verzoek van het archief haalt podcastmaker Peter de Ruiter de toekomst naar voren en spitst zijn oren. Hij ontdekt er uitzonderlijke stemmen, geluiden en muziek. Daar spint hij zijn geluidsdocumentaires omheen. Onder de titel Het Luisterarchief heeft hij zeven afleveringen gemaakt. Over het Haagse lied, Haagse reclame en de Haagse fotograaf Simon Smit.
3. Sjef (Regionaal Archief Tilburg, Daan Doesborgh)
Na de bevrijding wordt Sjef Paijmans uit Oisterwijk opgepakt en gevangen gezet. Wat hij misdaan zou hebben, is nooit duidelijk geworden. In deze podcast Sjef van Regionaal Archief Tilburg gaat Daan Doesborgh in gesprek met kenners en familie om uit te vinden wie Sjef was. Wat is hem overkomen en wat leert ons dat over de begrippen goed en fout?
Uitgangspunt van de podcast zijn de dagboeken van Paijmans, die direct na de oorlog gearresteerd werd vanwege vermeende sympathieën met de bezetter.
4. Het geheugen van Brabant (Brabants Historisch Informatie Centrum)
Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) is hét centrum voor geschiedenis en genealogie van Noord-Brabant. Met talloze mooie foto’s, films en archieven komt geschiedenis tot leven. Nu ook om naar te luisteren! In dit podcast-magazine van het BHIC wordt audio uit het archief gebruikt in het item BrabantinBeelden. Vaak gaat het om geluid uit een film. Zo hoor je in aflevering 2 hoe heel Boekel eind jaren 40 door de TBC-scanner ging en luister je in de aflevering over tradities naar het typische geluid van een rommelpot. Het originele geluid vormt het kader voor het gesprek en verhaal.
5. Keihard de Beste (POW, NPO Radio 2, Gert-Jan de Vries)
Waarom klinkt radio zoals het klinkt? In deze 7-delige podcastserie Keihard de Beste bespreekt Gert-Jan de Vries samen met experts uit de muziek- en radiowereld het veranderende geluid van de radio. De Vries ontdekt aan de hand van radio-opnamen uit de jaren ’70 en ’80 dat het geluid van de radio sterk veranderd is.
Een podcastserie voor puristen en iedereen die geïnteresseerd is in de vraag waarom muziek heel anders klinkt dan op Spotify of als CD’tje. Barstensvol oude audio.
6. Bloody Sunday in Roermond (VPRO, NPO Radio 1, OVT en dagblad De Limburger)
In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoord waarbij twee jonge Australische toeristen midden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar nooit veroordeeld. Rondom de zaak hangen nog veel vragen en onduidelijkheden.
In de podcastserie Bloody Sunday in Roermond spreekt de Limburgse podcastmaker Frans Pollux met betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelranden van het verhaal. Hij gebruikt ook geluid uit (internationale) archieven en nieuwsprogramma’s om zijn verhaal te vertellen.
7. Mathilde’s mysterie (AVRO TROS, NPO Radio 1, Lammert de Bruin en Babs Assink)
In 1977 wordt de bekende societydiva Mathilde Willink dood aangetroffen in haar hemelbed. Zelfmoord, is de conclusie van de politie. Maar veel van haar vrienden hebben hier nooit in geloofd.
In de zesdelige podcastserie Mathilde’s Mysterie gaan de makers van de succesvolle podcastserie ‘De Showbizzmoord’ op zoek naar de ware toedracht van Mathilde Willinks dood. Ze spreken de hoofdrolspelers van toen over het opzienbarende leven van Mathilde Willink. Ook zijn er unieke fragmenten te horen van enkele laatste interviews die Mathilde Willink in de weken voor haar dood gaf.
8. De Gijzeling van Gladbeck (BNN VARA, NPO Radio 1, Marcel van Roosmalen en Roel Gootzen)
In De Gijzeling van Gladbeck maken journalist Marcel van Roosmalen en zijn jeugdvriend Roel Gootzen een roadtrip door Duitsland voor een reconstructie van één van de meest roemruchtige bankovervallen ooit. Dat was in het Duitse stadje Gladbeck in 1988. Op de overval volgde een bloedige gijzeling.
Welke rol speelden de media in dit spraakmakende gijzeldrama? Zijn er nog onbeantwoorde vragen? Marcel en Roel zoeken hier antwoord op in deze zesdelige serie.
9. Sisyphus (NTR, NPO Radio 1, David de Jongh)
Wat beweegt iemand om moedwillig levensgevaar te lopen alleen maar om de top van een berg te bedwingen? David de Jongh verdiepte zich in de merkwaardige mensensoort der alpinisten en dook in de geschiedenis van het Nederlandse bergbeklimmen.
Met vijf klimmers kijkt hij in Sisyphus terug op de legendarische beklimming van de Annapurna in 1977, de eerste keer dat een Nederlander op 8000 meter hoogte moest komen. Over de enorme risico’s, de kou, de stormen, de lawines, de irritaties onderling, de stank van pisflessen en het voortdurende gehoest. Halen onze helden de top, en tegen welke prijs? Met geluid uit een oude radiodocumentaire.
10. Revolusi (KLARA, De Correspondent, David van Reybrouck)
Indonesië was het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog de onafhankelijkheid van zijn kolonisator, Nederland, uitriep. Het werd een voorbeeld voor vele andere landen. In de vijfdelige podcast Revolusi neemt David Van Reybrouck je mee terug de tijd in, en herschrijft hij de geschiedenis van Indonesië – vanuit het perspectief van de laatste ooggetuigen.
Revolusi is een productie van de Vlaamse radiozender Klara, in samenwerking met De Correspondent. Met oude radiofragmenten.
11. Staakt! Staakt! Staakt! (NOS, NPO Radio 1, Rob Trip)
Tienduizenden mensen in Amsterdam en omstreken leggen op 25 en 26 februari 1941 het werk neer. Ze zijn woedend, omdat de Duitsers een paar dagen eerder honderden joden hebben opgepakt. Om hun verhalen te laten horen, zijn de makers diep in het omroeparchief gedoken. Ze vonden interviews terug uit de jaren 60 en de jaren daarna.
Het archief was voor hen een schatkist. In Staakt! Staakt! Staakt! vertellen de stakers zelf hoe zij die periode hebben beleefd. Rob Trip: “Als je hun verhalen hoort, word je die oorlogsperiode ingezogen.”
Bonus: Engelstalige podcasts
The Hurricane Tapes (BBC)
A triple murder. 40 hours of tape recordings. Rubin ‘Hurricane’ Carter. Bob Dylan wrote a song about him. Hollywood made a movie. This is the full story.
Replay (BBC)
Colin Murray looks back at 90 years of sport on the BBC by unearthing classic commentaries and interviews from the BBC archives.
Slow Burn (Slate Plus – VS)
In ieder seizoen staat een onderwerp centraal, met veel oude geluidsopnames. Beschrijving seizoen 6 The L.A. Riots:
In 1992, a jury failed to convict the four Los Angeles police officers who’d been captured on videotape beating Rodney King. The city erupted into fire and chaos—the culmination of decades of unchecked police abuse and racial injustice.
For the sixth season of Slate’s Slow Burn, Joel Anderson returns to explore the people and events behind the biggest civil disturbance in American history—a story that’s still playing out today.
 |  |  |
