De meeste mensen zien cassettebandjes als muziekdragers. Inferieure muziekdragers. Maar de waarde van het bandje is toch écht anders. Meer nog dan recente innovaties als de iPod, Napster en Spotify heeft het cassettebandje de muziekgeschiedenis geëmancipeerd.
De muziekwereld op z’n kop gezet
Toen de compacte viersporenrecorders met cassettebandjes (Tascam, Fostex) eind jaren ’70 betaalbaar werden, ontstond een revolutie in de muziek, die we de cassettecultuur noemen. Tot die jaren bepaalden radio en platenlabels hoe je naar muziek luisterde en wélke muziek je – wanneer – kon horen. Met de opkomst van de recorders en muziekcassettes konden muzikanten totaal onafhankelijk, zélf bepalen welke muziek ze de wereld wilden laten horen (Do It Yourself, DIY). Luisteraars kwamen zo niet alleen met meer (alternatieve) muziek in contact; ook zij konden ineens alles zelf bepalen. Muziek opnemen van de radio, een eigen mixtape maken en weggeven. Een normale muziekliefhebber kon zo zélf smaakmaker zijn!
Demotapes zijn fysieke dromen
Een bijzonder type muziekcassette is de demotape. Dat is een cassette van een beginnende band, die zichzelf wil promoten. Soms professionele studio-versies van hun beste liedjes; vaak ook krakende oefenruimte-opnames. De tape werd vervolgens meerdere malen gedubd en de kopieën werden verspreid om optredens of een platencontract te scoren. Natuurlijk stond de naam van de band en het telefoonnummer prominent op het hoesje, want er moest contact uitgelokt worden. En afwachten maar… Urban Dance Squad verwoordde het perfect in één van z’n nummers: “Finished the touch, hope for the best. Forcin’ a priest to bless my cassette. Just say a little prayer for my demo.”
De ziel en zaligheid die in de opname is gestopt. De hoop dat de demo ‘aanslaat’. Een demotape staat voor zoveel meer dan de muziek zélf. Het is een schepping. Een droom.
Het demo-archief als tijdbeeld en erfgoed
Ik verzamel de oude cassettes, waarvan de muziek langzaam aan het vergaan is. Vaak zijn ze in de kliko beland, maar ik heb inmiddels een archief van ongeveer 10.000 stuks. Daarbij is het niet alleen mijn missie om alle Nederlandse demotapes te vinden en te archiveren, maar ook om onderzoek te doen en verhalen te schrijven. Wie waren de muzikanten? Wat waren hun dromen? En wat is daarvan uitgekomen? Het kippenvel dat ik krijg door de oprechte verbazing van (oud) muzikanten Hoe kom je dáár nou aan? Onbetaalbaar!
Sommige bands zijn uiteindelijk ‘doorgebroken’, zoals dat zo mooi heet. Zo heb ik cassettes van The Place Of Haha, waarop je de Nederpopklassiekers van Erik de Jong (Spinvis) in het Engels kunt horen. De zangers van Bløf, Rowwen Hèze en Johan? Die hebben allen ook in andere bandjes gespeeld; lang voordat ze bekend werden. Maar minstens zo mooi zijn de demotapes van muzikanten, die nooit verder kwamen dan een optreden in het lokale jeugdhonk. Die dwarsdoorsnede van 20 jaar Nederlandse amateurmuziek (1978-1998): dat is het tijdbeeld en het erfgoed dat bewaard moet worden tegen de verstoffing.
Er zijn in zes jaar tijd zo’n 1.000 cassettes volledig beschreven en gedigitaliseerd. In het huidige tempo is dit dus een hobby die mij gaat overleven. Nou is dat niet zo erg, maar cassettes hebben niet het eeuwige leven; er moet dus iets gebeuren om te voorkomen dat de muzikale dromen van een hele generatie muzikanten vervliegen. Samenwerking met de andere grotere cassettecollecties, zoals die van Beeld en Geluid en Allard Pierson, maar ook met lokale poparchieven (Groningen, Kampen, Twente e.d.), is daarbij de eerste stap. Kunnen we de collecties virtueel verbinden? Bepalen welke cassettes gedigitaliseerd en publieksvriendelijke ontsloten moeten worden? Dát is de missie waar ik aandacht voor wil vragen en die het mijns inziens verdient om ondersteund te worden.
Meer informatie over het cassettearchief vinden jullie via Diggin’ Demos. Persoonlijk ben ik te bereiken via diggindemos@gmail.com
