Van 14 tot en met 24 november kun je weer volop genieten van de mooiste documentaires uit binnen- en buitenland tijdens IDFA 2024. Met ook deze editie weer een programma dat het AV-erfgoedhart sneller doet kloppen. Benieuwd wat er zoal te zien en te doen is?
Johan Grimonprez opent zijn archief
Eregast tijdens IDFA 2024 is de Belgische kunstenaar en filmmaker Johan Grimonprez. Tijdens IDFA opent hij zijn archief en presenteert hij voor Retrospective en Top 10 een selectie van zijn films in zes thematische hoofdstukken. Van 15 tot en met 20 november kun je zijn films ervaren in samenhangende vertoningen, waarbij Grimonprez zelf elk hoofdstuk inleidt en het publiek meeneemt door een caleidoscoop van historisch materiaal en visuele collages. Met onder meer zijn nieuwste film Soundtrack to a Coup d’Etat over de dekolonisatie van Congo.
Beeld & Geluid IDFA Reframe Award
De Beeld & Geluid IDFA ReFrame Award is een onderscheiding voor de film die op de meest creatieve wijze gebruik maakt van archiefmateriaal. Dit jaar zijn twaalf producties genomineerd, waaronder de volgende twee van Nederlandse bodem:
The Propagandist
The Propagandist van regisseur Luuk Bouwman vertelt aan de hand van niet eerder gepubliceerde interviews, familiefilms en propagandafilms het verhaal van de opkomst en ondergang van filmmaker Jan Teunissen. Als hoofd van de NSB Filmdienst, de SS Filmdienst en als leider van het Filmgilde wordt hij tijdens de Tweede Wereldoorlog de machtigste man in de Nederlandse filmwereld. De documentaire onderzoekt de wortels en de werking van propaganda. Wat drijft Teunissen ertoe mee te werken aan de promotie van het nazi-regime? Een film over grenzeloze ambitie die een uitweg zoekt, over alternatieve feiten en de manipulatieve kracht van film – tijdloze thema’s die resoneren in het heden. Bekijk de trailer.
Nesjomme
De film Nesjomme van regisseur Sandra Beerents brengt het vooroorlogse, Joodse Amsterdam tot leven. Door middel van archiefmateriaal toont de film het fictieve verhaal van Rusha, haar familie en vrienden. De documentaire, op het snijvlak van fictie en geschiedenis, is geïnspireerd op de getuigenissen van de Joodse gemeenschap over hun leven vóór de Tweede Wereldoorlog.
Industry Talk: Resonating archives – How sound drives archive documentary
Jeroen Stout gaat tijdens deze industry talk in gesprek met filmmakers Luuk Bouwman, Miguel Coyula, Ana Rieper, Farahnaz Sharifi over het gebruik van geluid in hun archiefdocumentaires. Geluid speelt een cruciale rol in documentairefilms, waarbij het verschillende soorten archiefmateriaal samenbindt. Vaak vormen voice-overs of muziek de basis voor het verhaal en bepalen zij de montage. In The Propagandist onderzoekt Luuk Bouwman de geschiedenis van Jan Teunissen door middel van journalistieke interviews. Ana Rieper creëert in Paradise een gedurfd muzikaal verhaal waarin ritme het archiefmateriaal over kolonialisme, slavernij en onderdrukking in Brazilië leidt. In Chronicles of the Absurd combineert de Cubaanse regisseur Miguel Coyula openhartige audio-opnamen met dynamische transcripties en beelden om zijn strijd te tonen bij het maken van een fictiefilm onder zware repressie. In My Stolen Planet verweeft Farahnaz Sharifi haar eigen ervaringen met die van andere Iraniërs via voice-overs, thuisvideo’s en anoniem gevonden beeldmateriaal.
Kijken, kijken en nog meer kijken…
The White House Effect (Bonni Cohen e.a., VS) laat zien hoe wetenschappers al sinds de jaren zeventig waarschuwden voor klimaatverandering, maar fossiele brandstofbedrijven met twijfelcampagnes en ideologische framing de publieke opinie keerden, waardoor de klimaatambities van de VS ontspoorden.
Riefenstahl (Andres Veiel, Duitsland) schetst een kritisch portret van Leni Riefenstahl, die bekend werd door haar invloedrijke nazi-propagandafilms Triumph des Willens en Olympia. Filmmaker Andres Veiel toont, met toegang tot nieuw privé-archiefmateriaal, hoezeer Riefenstahl haar onschuld bleef verdedigen, ondanks haar bewustzijn van het lot van betrokkenen in haar producties.
In zijn debuutfilm Light memories (Misha Vallejo Prut, Ecuador/Germany) verkent Vallejo de onbekende geschiedenis van zijn opa, die door een verzameling dia’s opnieuw vragen oproept. Terwijl Vallejo verborgen familieverhalen onthult, ziet hij parallellen met zijn eigen leven, wat zowel de impact van verwaarlozing als de hoopvolle kracht van familiebanden toont.
In The Last Expedition (Eliza Kubarska, Polen/Zwitserland) onderzoekt het mysterie rond de verdwijning van de Poolse bergbeklimmer Wanda Rutkiewicz, die roem verwierf als eerste Poolse vrouw op de Mount Everest. In gesprekken met collega-klimmers en door archiefmateriaal ontstaat een intrigerend portret van Rutkiewicz als gedreven alpinist, omringd door bewondering en kritiek.
The 1957 Transcripts (Ayelet Heller, Israël) belicht de massamoord op 49 Palestijnen in Kafr Qasim en onderzoekt de achtergrond en gevolgen via getuigenissen, historisch onderzoek, en een re-enactment van de militaire rechtszaak. Op basis van vrijgegeven transcripties onthult de film schokkende details over het bevel tot doden en een politiek plan van etnische zuivering, waardoor de rechtszaak een diep ontluisterend beeld van gerechtigheid geeft.
I’m Not Everything I Want to Be (Klára Tasovská, Tsjechië/Slowakije/Oostenrijk) biedt aan de hand van eigen foto’s en dagboekfragmenten een intieme blik op het leven en werk van fotograaf Libuše Jarcovjáková. Het ritmische gebruik van duizenden beelden, gecombineerd met indringende geluiden, neemt de kijker mee door Jarcovjáková’s decennialange zoektocht naar vrijheid in het communistische Praag, het Berlijnse nachtleven en de modewereld van Tokio.
In Home Game (Lidija Zelovic, Nederland) onderzoekt Lidija Zelovic het concept van ‘thuis’ door haar ontheemde familie in Nederland te portretteren. Met archiefbeelden en persoonlijke scènes legt ze parallellen bloot tussen de ontwrichtende politieke gebeurtenissen in Nederland en de verdeeldheid die ze herkent uit het voormalige Joegoslavië, wat haar film tot een spiegel maakt voor het huidige politieke klimaat.
One to One: John & Yoko (Kevin Macdonald, Verenigd Koninkrijk) neemt je mee naar het New York van 1971-72, waar John Lennon en Yoko Ono in hun appartement in Greenwich Village via de tv-actualiteit strijden voor een betere wereld. Met unieke homevideo’s en beelden van nieuws, talkshows en het benefietconcert One to One ontstaat een levendig en ontroerend tijdsbeeld van de jaren zeventig.
